Το αίτημα για ένα καθολικό – γενικό σχέδιο υγείας το οποίο να παρέχει πλήρη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σ’ όλο τον πληθυσμό αποτέλεσε μια από τις παλαιότερες διεκδικήσεις της ΠΕΟ. Η διεκδίκηση του άρχισε την ίδια περίοδο που διεκδικούσαμε δημιουργία σχεδίου κοινωνικής ασφάλισης.
Γιατί είναι αναγκαία η εφαρμογή του ΓΕΣΥ; Τι συμβαίνει σήμερα;
- Απουσία καθολικής κάλυψης και ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας. Η Κύπρος είναι η μόνη χώρα της Ε.Ε. χωρίς γενικό σχέδιο υγείας.
- Οι δαπάνες για την υγεία στη χώρα μας υστερούν κατά 30% του ευρωπαϊκού μέσου όρου (7% έναντι 10.7% επί του ΑΕΠ).
- 50% περίπου των συνολικών δαπανών υγείας καταβάλλονται απευθείας από τους ασθενείς.
- Η Κύπρος είναι η δεύτερη χώρα της Ε.Ε. μετά την Ελλάδα με τις μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες στην υγεία.
- Υπερφόρτωση του δημόσιου τομέα η οποία οδηγεί αναπόφευκτα στη δημιουργία λιστών αναμονής, στις ουρές, στην έλλειψη φαρμάκων και αναλώσιμων και άλλων σοβαρών καθημερινών λειτουργικών προβλημάτων που παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του προσωπικού τα προβλήματα στη παροχή της ποιοτικής φροντίδας υγείας συσσωρεύονται. Τα προβλήματα αυτά έγιναν ακόμα πιο έντονα τα τελευταία χρόνια λόγω των περικοπών και της λιτότητας που εφάρμοσε η κυβέρνηση στον τομέα της υγείας.
- Δεν υπάρχει συντονισμός μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, με αποτέλεσμα την ύπαρξη πολλαπλών υποδομών και σπατάλης πόρων.
Μετά από πάρα πολλές συζητήσεις και προσπάθειες τον Απρίλιο του 2001 η Βουλή ψήφισε το Νόμο για το Γενικό Σχέδιο Υγείας.
Βασικές αρχές πάνω στις οποίες εδράζεται το Γενικό Σχέδιο Υγείας:
Οι βασικές αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται ο Νόμος του 2001 και πάνω στις οποίες είχαν συμφωνήσει μετά από πολλές συζητήσεις οι κοινωνικοί εταίροι και όλες οι πολιτικές δυνάμεις είναι οι ακόλουθες:
- Καθολικότητα: Αυτό σημαίνει δυο πράγματα ότι το Σχέδιο Υγείας θα καλύπτει όλο τον πληθυσμό και δεύτερο μέσω του Γενικού Σχεδίου Υγείας ο πολίτης – ασφαλισμένος θα παίρνει όλες τις υπηρεσίες και καλύψεις που χρειάζεται στο πεδίο της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
- Κοινωνική αλληλεγγύη και Ισότητα στην πρόσβαση. Στο Γενικό Σύστημα Υγείας συνεισφέρουν όλοι με βάση τα εισοδήματα τους και λαμβάνουν υπηρεσίες με βάση τις ανάγκες τους.
Με την ανάληψη της εξουσίας από την παρούσα κυβέρνηση επιχειρήθηκε αλλαγή του συμφωνημένου μοντέλου για το ΓΕΣΥ από μονοασφαλιστικό σε πολυασφαλιστικό. Η προσπάθεια ήταν να δοθεί στο μεγάλο ασφαλιστικό κεφάλαιο η δυνατότητα να μπουν ακόμα περισσότερο στον τομέα της υγείας.
Η ΠΕΟ μαζί με άλλες οργανώσεις αντέδρασε έντονα σ’ αυτές τις προσπάθειες, με αποτέλεσμα μετά από 3 χρόνια παλινδρομήσεων η κυβέρνηση να επανέλθει στο ΓΕΣΥ όπως ήταν συμφωνημένο από το 2001. Τον Ιούλιο του 2016 σε σύσκεψη που έγινε μεταξύ Προέδρου της Δημοκρατίας και των πολιτικών αρχηγών συμφωνήθηκαν οι βασικές αρχές πάνω στις οποίες θα προχωρήσει το ΓΕΣΥ και η αυτονόμηση των νοσοκομείων.
Πως θα λειτουργεί το Γενικό Σύστημα Υγείας:
- Δημιουργείται ένας ημιδημόσιος οργανισμός, ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας – ΟΑΥ (λειτουργεί από το 2001).
- Στον οργανισμό κατατίθενται όλες οι εισφορές και τα έσοδα για τη λειτουργία του Γενικού Σχεδίου Υγείας.
- Κάθε άτομο που έχει εισόδημα από εργασία, σύνταξη οποιασδήποτε μορφής, ενοίκια, μερίσματα κ.λ.π. είναι υποχρεωμένο να πληρώνει στον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας. Στο ταμείο θα συνεισφέρουν όλοι οι μισθωτοί και του ιδιωτικού και του δημόσιου και του ημιδημόσιου τομέα.
- Τα επιδόματα δεν θεωρούνται εισοδήματα και δεν θα πληρώνουν εισφορά στο ΓΕΣΥ. Όσοι λαμβάνουν επιδόματα π.χ. ανεργιακό επίδομα, επίδομα ασθενείας, Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, επιδόματα αναπηρίας κ.λ.π, δεν πληρώνουν στο ΓΕΣΥ.
Τα ποσοστά πάνω στα οποία θα συνεισφέρει η κάθε πλευρά στο ταμείο έχουν συμφωνηθεί μεταξύ κυβέρνησης, συντεχνιών και εργοδοτών πρόσφατα και είναι τα ακόλουθα:
- Μισθωτοί 2,65% επί του ακάθαρτου μισθού τους
- Εργοδότες 2,9% επί των ακαθάριστων απολαβών των εργοδοτουμένων τους. Το 2,9% θα πληρώνεται και από το κράτος για όσους είναι εργοδοτούμενοι του κράτους.
- Κράτος ως εισφορέας 4,7%
- Αυτοτελώς εργαζόμενοι 4%
- Συνταξιούχοι 2,65%
- Εισοδηματίες 2,65%.
Ο τρόπος είσπραξης της εισφοράς για το ΓΕΣΥ θα είναι μέσω του Τ.Κ.Α. Δηλαδή ο εργοδότης θα αποκόπτει 2,65% από τον εργοδοτούμενο του το οποίο θα εισπράττεται από το Τ.Κ.Α. και θα εμβάζεται στο Ταμείο του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας.
- Στο νομοσχέδιο που κατάθεσε η κυβέρνηση υπάρχει ανώτατο όριο εισοδήματος €150000 ετησίως επί του οποίου θα καταβάλλονται εισφορές.
Ποιοι θα καλύπτονται από το Γενικό Σύστημα Υγείας;
Κάθε πρόσωπο που έχει την συνηθισμένη διαμονή του στις ελεύθερες περιοχές και είναι:
- Κύπριος πολίτης.
- Πολίτης της Ε.Ε. που ασκεί μισθωτή εργασία ή και άλλης μορφής εργασία στην Κύπρο, ή έχει μόνιμη διαμονή στην Κύπρο και τα εξαρτώμενα μέλη αυτών των ατόμων.
- Αλλοδαπός από τρίτη χώρα που έχει αποκτήσει δικαίωμα μόνιμης διαμονής στην Κύπρο όπως και τα εξαρτώμενα μέλη της οικογένειας του εφόσον έχουν νόμιμο δικαίωμα διαμονής στην Κύπρο.
- Αλλοδαποί εργαζόμενοι από τρίτη χώρα που έχουν άδεια εργασίας.
- Αναγνωρισμένοι πολιτικοί πρόσφυγες και τα εξαρτώμενα μέλη της οικογένειας τους.
Μέλη της οικογένειας θεωρούνται:
- ο/η σύζυγος
- τα τέκνα που είναι κάτω από 21 ετών ή είναι συντηρούμενα από την οικογένεια.
Διευκρινίζεται ότι δικαίωμα σε παροχές υπηρεσιών υγείας από το ΓΕΣΥ έχουν όλοι οι πολίτες ανεξάρτητα από το εάν εργάζονται και έχουν εισόδημα, φοιτητές, μακροχρόνια άνεργοι, νέοι που αποπεράτωσαν τις σπουδές τους και δεν βρίσκουν δουλειά, δικαιούνται να πάρουν υπηρεσίες υγείας από το Γενικό Σύστημα Υγείας.
Ποιες υπηρεσίες υγείας καλύπτονται από το Γενικό Σύστημα Υγείας;
Το ΓΕΣΥ καλύπτει όλες τις υπηρεσίες υγείας:
Πρωτοβάθμια φροντίδα, εξειδικευμένες εξετάσεις, δευτεροβάθμια φροντίδα, εξειδικευμένες θεραπείες, φάρμακα, προληπτική οδοντιατρική μέχρι την ηλικία των 16 χρόνων κ.λ.π.
Το ΓΕΣΥ δεν καλύπτει οδοντιατρικά πέραν όσων λέμε παραπάνω. Δεν καλύπτει επίσης χρόνια ιδρυματική ψυχιατρική φροντίδα η οποία θα συνεχίσει να παρέχεται όπως και σήμερα από το κράτος.
Πως θα παίρνει υπηρεσίες από το σύστημα ο δικαιούχος:
- Το κάθε άτομο με τη λειτουργία του ΓΕΣΥ θα επιλέξει ελεύθερα τον προσωπικό του γιατρό.
- Κάθε προσωπικός γιατρός μπορεί να έχει στον κατάλογο του μέχρι 2500 άτομα.
- Όταν αντιμετωπίζει κάποιος ιατρικό πρόβλημα θα πηγαίνει στον προσωπικό του γιατρό.
- Ανάλογα με το είδος του προβλήματος ο προσωπικός γιατρός θα αποστέλλει τον ασθενή να πάρει την κατάλληλη θεραπεία.
- Η παραπομπή στον ειδικό γιατρό π.χ. καρδιολόγο, ορθοπεδικό κ.λ.π. θα γίνεται από τον προσωπικό γιατρό.
- Η επιλογή του ειδικού γιατρού που θα πάει κάποιος είναι ελεύθερη δεν αποφασίζει ο προσωπικός γιατρός σε ποιον γιατρό θα πάει το άτομο.
- Τα παιδιά μέχρι 18 χρόνων θα πηγαίνουν απευθείας στον παιδίατρο ο οποίος θεωρείται προσωπικός γιατρός.
- Απευθείας θα πηγαίνουν και οι γυναίκες στον γυναικολόγο για γυναικολογικά ζητήματα.
- Η πρόσβαση στα φάρμακα θα είναι κατόπιν συνταγής από τον προσωπικό γιατρό ή από τον ειδικό. Θα υπάρχει κατάλογος φαρμάκων τα οποία θα καλύπτονται από το Γενικό Σύστημα Υγείας. Ο πολίτης θα μπορεί να εξυπηρετηθεί από οποιοδήποτε φαρμακείο θέλει.
- Σε περίπτωση που ένα άτομο θέλει να πάρει άλλο φάρμακο από αυτό που είναι στον κατάλογο θα πληρώνει την διαφορά.
Πέραν από την εισφορά θα υπάρχει οποιαδήποτε άλλη πληρωμή από τον ασθενή που θα λαμβάνει υπηρεσίες από το Γενικό Σύστημα Υγείας;
Με στόχο την αποτροπή των καταχρήσεων θα υπάρχουν συμπληρωμές για κάποιες από τις υπηρεσίες που θα λαμβάνει ο ασθενής από το σύστημα. Στο πλαίσιο της συμφωνίας που υπόγραψαν οι συνδικαλιστικές, οι εργοδοτικές οργανώσεις και η κυβέρνηση έχει συμφωνηθεί ότι οι συμπληρωμές δεν θα ξεπερνούν τα 60εκ. ετησίως.
Πετύχαμε να μην υπάρχει συμπληρωμή για την επίσκεψη στον προσωπικό γιατρό και για την ενδονοσοκομειακή νοσηλεία.
Θα υπάρχουν συμπληρωμές για κάποιες υπηρεσίες όπως:
- Επίσκεψη στον ειδικό γιατρό.
- Παραπομπές για διαγνωστικές εξετάσεις, ακτινογραφίες, μαγνητικός, υπέρηχος κ.λ.π.
- Αναλύσεις.
- Στην εκτέλεση συνταγών (ανά φάρμακο), φάρμακα.
- Φυσιοθεραπείες.
- Επίσκεψη στο Τμήμα Πρώτων Βοηθειών.
- Θα υπάρχει ανώτατο όριο συμπληρωμών:
- Για τους χαμηλοσυνταξιούχους και τα άτομα που λαμβάνουν Ε.Ε.Ε. θα είναι στα 75 ευρώ ετησίως.
- Για τον υπόλοιπο πληθυσμό 300 ευρώ ετησίως.
- Αυτό σημαίνει ότι ένας χαμηλοσυνταξιούχος όταν πληρώσει για οποιεσδήποτε υπηρεσίες 75 ευρώ από εκεί και πέρα για όσες φορές εντός του έτους χρειαστεί υπηρεσίες δεν θα πληρώσει τίποτε άλλο πέραν των 75ευρώ.
Πότε θα τεθεί το Γενικό Σχεδίου Υγείας σε εφαρμογή;
Η εφαρμογή του Γενικού Σχεδίου Υγείας θα είναι σταδιακή.
Με βάση τον σχεδιασμό τον Μάρτη του 2019 θα ξεκινήσουν να καταβάλλονται οι εισφορές όπως έχουν συμφωνηθεί.
Τον Ιούλιο του 2019 οι πολίτες θα αρχίσουν να έχουν κάλυψη στην πρωτοβάθμια περίθαλψη και στα φάρμακα.
Η πλήρης εφαρμογή του ΓΕΣΥ θα γίνει το 2020.
22 Μαίου 2017
